Ergoterapi  Nedir?

Ergoterapi  bireyler için anlamlı ve amaçlı olan etkinliklerle (aktivitelerle) sağlığı ve refahı geliştirmeyi hedefleyen bireyi merkeze alan  sağlık mesleğidir.  Ergoterapistler birey ve toplulukların  istedikleri, ihtiyaç duydukları veya kendilerinden beklenen etkinlikleri yapabilme becerilerini  geliştirerek ,  etkinliği ya da çevreyi kişilerin katılımını  daha iyi sağlayabilecek şekilde düzenleyerek  bu amaca  ulaşırlar.  Ergoterapistler fiziksel, duyusal, bilişsel, sosyal, duygusal vb. alanlarda problem yaşayan  tüm bireylerin hayatlarının her alanında bağımsız olmalarını hedefler.  Ergoterapi pediatri alanında özel gereksinimli çocukların fiziksel, duyusal ve bilişsel becerilerini  geliştirmelerine yardımcı olur, çocukların benlik saygısını ve  başarı hissini geliştirir.

Ergoterapistler  Türkiye'de  Genellikle Hangi  Alanlarda Çalışırlar?

•  Mesleki Rehabilitasyon
• Psikiyatrik  Rehabilitasyon
• Nörolojik  Rehabilitasyon
• Ortopedik Rehabilitasyon
• Az Gören Rehabilitasyonu
• Geriatrik  Rehabilitasyon
• Onkolojik  Rehabilitasyon
• Pediatrik Rehabilitasyon

Ergoterapi'de  Pediatrik Çalışma Alanları

• Duyu Bütünleme Terapisi
• Bilişsel (Kognitif)  Rehabilitasyon
• Günlük Yaşam Aktiviteleri Eğitimi

Duyu Bütünleme /Terapisi 

Çevremizle olan etkileşimimizde vücudumuzu etkili bir biçimde kullanabilmemizi sağlamak için, vücudumuz ve çevremizden gelen duyuları organize eden nörolojik bir işlemdir. İnsanlar günlük yaşamda hem vücutlarından hem de çevrelerinden koku,ışık,ses gibi duyusal uyaranlar  alırlar. Alınan duyusal uyaranlar merkezi sinir sisteminde işlemlenerek anlamlı hale getirilirler ve içinde bulunduğumuz durum ve ortama uygun cevaplar ortaya çıkarmamızı sağlarlar. Bu sürece Duyu Bütünleme adı verilir. Duyusal girdiler öğrenme sürecinin en alt basamağını oluşturur ve çocuğun hem vücudunu hem de çevresini keşfetmesini  sağlar. Doğru sağlanan duyusal işlemleme süreci çocuğun vücudunu doğru tanıması, dikkat ve odaklanma, görsel algılama becerileri, el-göz koordinasyonu, denge, kendini sakinleştirme becerisi, motor planlama becerisi gibi birçok spesifik alana katkı sağlar.   

Kişinin Duyu Bütünleme Bozukluğunun olması,beyinde bir hasar ya da hastalık olduğunu anlamına gelmemektedir. Dr. Ayres bu durumu ‘beynin sindirim güçlüğü’ veya  ‘beyinde trafik sıkışıklığı’ olarak tanımlamaktadır. Bu durumda meydana gelebilecek şunlardır:

• Çocuğun merkezi sinir sistemi duyusal mesajları almayabilir ya da algılayamayabilir.
• Birey, duyusal mesajları verimli bir şekilde işlemleyemeyebilir, organize edemeyebilir ve ayırt edemeyebilir.
• Organize olamamış beyin, çocuğun davranışlarını kontrol etmek için yanlış mesajlar gönderebilir. Doğru  geri bildirimden yoksun olan ancak anlamlı davranmak zorunda kalan çocuk, bakma,dinleme, dikkat etme, insanlarla ve objelerle etkileşime girme, yeni bilgiyi işleme, hatırlama ve öğrenmede sorunlar yaşayabilir.

Duyu Bütünleme Bozukluğu

• Normal olarak algılanması gereken duyusal uyaranlara normalin üzerinde ya da normalin altında cevap vermek veya duyusal uyaran arayışı içinde olmakla gözlemlenen duyusal modülasyon problemi,(Örneğin; Yüzünün yıkanmasından rahatsız olma, aşırı hareketlilik, her nesneyi koklamak gibi)
• Duyusal uyaranları ayırt etme sorunu olarak gözlemlenen duyusal diskriminasyon problemi, (Örneğin; Çocuğa seslenildiğinde sesin nerden geldiğini kestirme gibi)
• Ve duyusal sorunlardan kaynaklanan fiziksel- motor planlama ve koordinasyon problemleri, (Örneğin; Vücudunu dik tutamama, düşmemek için vücut pozisyonunu doğru bir şekilde ayarlayamama  gibi)

olarak gözlemlenebilirler.

Duyusal Bütünleme Bozukluğu günlük yaşama aşağıdaki şekillerde yansıyabilir:

• Saçlarının taranması veya kesilmesinden rahatsız olma
• Tırnak kesiminden rahatsız olmak
• Yüzünün yıkanma,diş fırçalama gibi kişisel bakım aktiviteleri sırasında huzursuz olma
•  Çamaşır makinesi gibi dönen nesneleri izleme, objeleri döndürme ya da ritmik olarak hareket ettirme gibi davranışlar
• Diş gıcırdatma ve nesneleri sıklıkla ağza götürme
• Elbiselerin etiketlerinden  aşırı rahatsız olma
• Uykuda ya da uykuya geçişte huzursuzluk
• Salıncak,kaydırak vb. hareketli ortamlardan kaçınmak
• Kişilere ve objelere sürekli dokunma isteği
• Işıklı ortamlardan rahatsız olma  ve  kaçınma
• Farklı objeleri sıklıkla koklama eğilimi
•  Aşırı hareketlilik
•  Gürültülü oyuncakları özellikle tercih etmek ve aktiviteler yüksek ses çıkamaya çalışmak
• Ortalama şiddetteki seslerden rahatsız olma, kaçınma
• Sürekli bir yerlere çarpmak, takılma /Sakar olarak görülme
• Aktiviteler sırasında çok çabuk yorulma
• Aşırı heyecanlanma ve aşırı öfkelenme
• Sakinleşmede  zorlanma
• Masadaki ya da farklı zemindeki nesneyi almaya çalışırken mesafeyi ayarlayamama
• Kaldırım ya da yüksek herhangi bi yerden inerken yüksekliği fark edemeyip boşluğa düşme
• Hızını ayarlamakta veya koşarken durmakta zorlanma
• Kendisine seslenildiğinde sesin nereden geldiğini kestirememe
• Düşme sırasında kendini koruyucu reaksiyon gösterememe ( Yüz üstü düşerken elini uzatmayıp burnunun üstüne düşme gibi)
•  Duruş bozukluklarının görülmesi
• Çok fazla uyuşukluk
• Herhangi bir aktivitede yeterli kuvveti sağlayamama ya da fazla kuvvet uygulama (Yazı yazarken silik yazma ya da  çok fazla bastırma gibi)

Bilişsel (Kognitif)  Rehabilitasyon

 Bilişsel rehabilitasyon; biliş ve algıda işlev ve işlevsel bozuklukların değerlendirilmesini, uygun tedavi müdahalesinin hazırlanmasını ve uygulanmasını içerir. Bireyin bilişsel fonksiyonlarındaki bozukluklar kalıtımsal veya sonradan kazanılmış olabilir. Bu bozukluklar ise bireyin aktivite katılımında kısıtlamalara yol açabilirler. Bilişsel bozuklukların doğası ve nedenleri aralıklı veya devamlı rehabilitasyon gerektirebilir.

  Pediatrik olarak bilişsel rehabilitasyon çalışma alanlarına aşağıdaki başlıklar örnek olarak verilebilir:

• Algı
• Dikkat
• Problem çözme
• Hafıza
• Görsel-Uzaysal Algı
• Vücut  Algısı
• Yönetimsel Fonsiyonlar (Etkinliği başlatma, Hedeflerin oluşturulması, Planlama ve organizasyon, Uyarlama[Adaptasyon] )          

Günlük  Yaşam  Aktiviteleri Eğitimi

Günlük  yaşam aktiviteleri (gya)  ve yardımcı günlük yaşam aktiviteleri (ygya)  kendine bakımla ilgili rutin görevler, hareket(mobilite), iletişim, ev yönetimi gibi alanları içerir. Bu alanlarda meydana gelen problemler kişinin toplumdaki rollerini de etkiler. Ergoterapist kişinin günlük yaşamını etkileyen fiziksel,  bilişsel, sosyal ve duyusal engelleri azaltmayı ya da ortadan kaldırmayı hedefler.

Kaynakça

• Abreu, Beatriz Colon, and Joan Pascale Toglia. "Cognitive rehabilitation: a model for occupational therapy." American journal of occupational therapy 41.7 (1987): 439-448.
• https://www.aota.org/about-occupational-therapy/patients-clients/childrenandyouth/schools/schools.aspx
• Bumin G., Günlük Yaşam Aktiviteleri (2014)
• Bumin G., Performans Alanları-Kognitif
• https://www.aota.org/About-Occupational-Therapy.aspx